Ακόμα και θεσμοθετήματα-σημεία αναφοράς, όπως οι περιβαλλοντικές μελέτες έργων (!), μπαίνουν πλέον στο χρονοντούλαπο της ιστορίας στην Ελλάδα των μνημονίων και των ειδικών συνθηκών. Για του λόγου το αληθές, την Παρασκευή υπογράφτηκε η σχετική ΚΥΑ, με την οποία καταργούνται πλέον οι περιβαλλοντικές μελέτες για πάσης φύσης επενδύσεις στον τουριστικό τομέα (από επεκτάσεις και ανεγέρσεις ξενοδοχειακών μονάδων μέχρι κατασκηνώσεις και θεματικά πάρκα).
Στη θέση των περιβαλλοντικών μελετών θα ισχύει πλέον για το 85% των τουριστικών επενδύσεων μια πανελλαδική δέσμη κανόνων, οι λεγόμενες Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις Έργων Τουρισμού. Πρόκειται για μια εξέλιξη που προκαλεί, όπως φαίνεται και από τις πρώτες αντιδράσεις από πλευράς ΤΕΕ/ΤΑΚ και Περιφέρειας Κρήτης στη "Ν.Κ.", έντονο προβληματισμό, ενστάσεις και πολλαπλά ερωτηματικά.
Διότι, ναι μεν δεν αποκλείεται το νέο καθεστώς να λειτουργήσει ευνοϊκά σε κάποιες περιπτώσεις μικρών επενδύσεων, όπου οι επενδυτές δεν έχουν την πολυτέλεια χρήματος και χρόνου να μπλέκουν στη διαδικασία των περιβαλλοντικών μελετών, των γνωμοδοτήσεων από τοπικά θεσμικά όργανα, δημοτικά, περιφερειακά συμβούλια κ.τ.λ., όμως ελλοχεύει κίνδυνος περιοχές αμιγούς τουριστικού ενδιαφέροντος, όπως η Κρήτη, να γίνουν «ξέφραγο αμπέλι» στις ορέξεις κάθε ξένου πρώτιστα επενδυτή.
Αυτό θα έχει οδυνηρές πιθανώς επιπτώσεις για το περιβάλλον και την "ταυτότητα" συγκεκριμένων περιοχών, χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα αντίδρασης εκ μέρους της Αυτοδιοίκησης, η οποία δε θα γνωμοδοτεί καν πλέον για τα έργα, αφού δε θα εκπονούνται και θα υποβάλλονται ΜΠΕ.
Η επίμαχη ΚΥΑ
Για να τα πιάσουμε όμως αναλυτικά... Όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Περιβάλλοντος, «στο πλαίσιο της προσπάθειας του ΥΠΕΚΑ για την αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος και την παράλληλη ενίσχυση της επενδυτικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, που ξεκίνησε με την ψήφιση του Ν. 4014/2011, υπεγράφη από τον υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Ευάγγελο Λιβιεράτο η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) για τις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ) έργων τουρισμού.
Με την εν λόγω ΚΥΑ απλοποιείται και συντομεύεται η διαδικασία για την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων του τουριστικού τομέα (ξενοδοχειακές μονάδες, κατασκηνώσεις, θεματικά πάρκα κ.λπ.) που χαρακτηρίζονται από τοπικές και μη σημαντικές επιπτώσεις. Για τα συγκεκριμένα έργα δε θα απαιτείται πλέον υποβολή και αξιολόγηση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, αλλά θα υπόκεινται στους περιβαλλοντικούς όρους που καθορίζονται στην υπογραφείσα ΚΥΑ.
Οι όροι αυτοί (ΠΠΔ) θα χορηγούνται αυτοδίκαια στους ενδιαφερόμενους μαζί με την έγκριση καταλληλότητας οικοπέδου ή γηπέδου ή την έγκριση αρχιτεκτονικής μελέτης ή το Ειδικό Σήμα Λειτουργίας ή άλλη σχετική άδεια, όπως κατά περίπτωση καθορίζεται στην ΚΥΑ και κατόπιν συμπλήρωσης από τους ενδιαφερόμενους ειδικού εντύπου-δήλωσης, που στόχο έχει να οριοθετεί τα ειδικά χαρακτηριστικά του έργου, ώστε να γίνεται η αυτοδίκαιη υπαγωγή σε ΠΠΔ».
Επίσης επισημαίνεται ότι «με την έκδοση των Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων δε θα χρειάζεται να υποβληθεί καμία μελέτη για το 85% των οικονομικών δραστηριοτήτων, καθώς αυτοδίκαια και άμεσα οι ενδιαφερόμενοι πολίτες ή επιχειρήσεις αναλαμβάνουν την ευθύνη να τηρούν τα προβλεπόμενα στα ΠΠΔ. Όσον αφορά στο υπόλοιπο 15% που θα απαιτείται να κάνουν μελέτες, με βάση το Ν. 4014/2011, ο χρόνος έκδοσης των Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) είναι από 6 έως 8 μήνες. Σήμερα, ο μέσος όρος έγκρισης μελετών είναι τουλάχιστον οι 20 μήνες, ενώ παρατηρούνται περιπτώσεις όπου αυτό το διάστημα ξεπερνά και τα 5 έτη».
Τα ερωτηματικά
Αυτά λοιπόν αναφέρει η ανακοίνωση του ΥΠΕΚΑ. Η φιλοσοφία και ο στόχος της ρύθμισης είναι προφανή. Η κυβέρνηση θέλει να απλοποιήσει τη διαδικασία, τους χρόνους και να διευκολύνει τη διαδικασία αδειοδοτήσεων για επενδύσεις στον τουριστικό τομέα. Εκείνα όμως που δεν αναφέρει η ανακοίνωση είναι τα εξής...
Οι πρότυπες περιβαλλοντικές δεσμεύσεις, που θα ισχύουν ως γενικό πλαίσιο πανελλαδικά, μπορούν να καλύψουν εξίσου τα περιβαλλοντικά δεδομένα και ζητήματα, όπως θα έκανε μια εγκεκριμένη περιβαλλοντική μελέτη, η οποία θα ήταν προφανώς πιο αναλυτική και θα προέβλεπε πιο εξειδικευμένους και δεσμευτικούς για τον επενδυτή όρους; Γιατί είναι μάλλον ηλίου... φαεινότερο πως υπάρχει σαφής διαφορά ανάμεσα σε μια μεγάλη τουριστική επένδυση με ξενοδοχεία και θεματικά πάρκα στην Καλαμάτα και σε μια αντίστοιχη επένδυση π.χ. στη Σητεία ή στη Παλαιόχωρα Σφακίων.
Και - εξίσου σημαντικό - ποια η δυνατότητα αντίδρασης με το νέο καθεστώς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της ίδιας της τοπικής κοινωνίας απέναντι σε μια τυχόν οχλούσα περιβαλλοντικά επένδυση; Αφού η Τοπική Αυτοδιοίκηση ουσιαστικά δε θα έχει καν πλέον τη δυνατότητα να εξετάζει και να γνωμοδοτεί επί περιβαλλοντικών μελετών και ουσιαστικά θα παρακάμπτεται πλέον πλήρως;
Ελλείψει δε περιβαλλοντικών μελετών, πάνω σε τι ακριβώς θα προσφεύγει π.χ. στο ΣτΕ ένας Δήμος, ένας περιβαλλοντικός ή πολιτιστικός σύλλογος ή η ίδια η τοπική κοινωνία απέναντι σε μια τυχόν οχλούσα περιβαλλοντικά επένδυση; Αφού η Τοπική Αυτοδιοίκηση ουσιαστικά δε θα έχει καν πλέον τη δυνατότητα να εξετάζει και να γνωμοδοτεί επί περιβαλλοντικών μελετών και ουσιαστικά θα παρακάμπτεται πλέον πλήρως;
«Γη και ύδωρ» στο βωμό τους κέρδους
Ακριβώς τα σοβαρά αυτά ερωτήματα βρίσκονται στο μυαλό του τοπικού τεχνικού κόσμου. Ο πρόεδρος της Δ.Ε. του ΤΕΕ/ΤΑΚ Πέτρος Ινιωτάκης κάνει λόγο καυστικά για «ένα ακόμα βήμα αποδόμησης θεσμών» και για «προσφορά γης και ύδατος σε κάθε λογής ξένο επενδυτή».
«Βλέπουμε δυστυχώς σπασμωδικές κινήσεις από την κυβέρνηση, σε μια προσπάθεια να αναχαιτίσει την πρωτοφανή ύφεση, ανεργία και ισοπέδωση της ανάπτυξης. Μετά τα μνημόνια, προχωρά σε μια σειρά μέτρων που ανοίγουν τα πάντα διάπλατα για κάθε επενδυτή. Από το εξωτερικό κυρίως, όπως και κάποιους εγχώριους επενδυτές, οι οποίοι έβγαλαν τα λεφτά τους στο εξωτερικό και θα 'ρθουν τώρα να αγοράσουν τη γη που ο κάθε Κρητικός, ο κάθε Έλληνας δε θα μπορεί να κρατήσει. Έχουμε λοιπόν σε εξέλιξη τη 2η πράξη του δράματος.